Produkty wywołujące gazy

Wytwarzanie gazów jelitowych w procesie trawienia zależy w zasadniczym stopniu od spożywanej żywności. W przypadku niektórych produktów ryzyko powstania gazów czy wzdęć jest większe. Gazy powstają, gdy część pokarmu, która nie została wchłonięta w przewodzie pokarmowym, dociera do okrężnicy. Pozostałości poddawane są trawieniu przez bakterie mikrobioty jelitowej, a produktem tego procesu zasadniczo są gazy. Innymi słowy produkty żywnościowe, których większa część jest trawiona przez bakterie (zwłaszcza węglowodany, błonnik i białko), bardziej sprzyjają produkcji gazów niż inne pokarmy (zobacz: „Skąd biorą się gazy jelitowe?”) Zatem niektóre produkty bardziej sprzyjają powstawaniu gazów. Mówi się również o produktach „fermentujących”, gdyż zapewniają one materiał do fermentacji bakteryjnej⁽¹⁶⁾.

Jakie produkty sprzyjają powstawaniu gazów?

Niektóre owoce zawierają cukry, za którymi wręcz przepadają bakterie wytwarzające gaz⁽¹⁵⁾. Przykładowo fruktoza zawarta w gruszkach, która nie została wchłonięta w jelicie cienkim, podlega fermentacji i przekształceniu w gaz (i inne składniki) przez bakterie obecne w przewodzie pokarmowym. Cukry, które w niewielkim stopniu są wchłaniane w układzie pokarmowym — i z tego powodu stają się dostępne dla bakterii — określamy akronimem „FODMAP” (czyli fermentujące oligosacharydy, disacharydy, monosacharydy i poliole)⁽²⁰⁾.

Niektóre rośliny strączkowe, w tym groch i ciecierzyca, a także oczywiście słynne biała, czarna lub czerwona fasola, szczególnie sprzyjają powstawaniu dużej ilości gazów jelitowych, zwłaszcza ze względu na ich wysoką zawartość błonnika⁽¹⁵⁾.

Pewne warzywa, zwłaszcza zawierające dużą ilość błonnika pokarmowego, również mogą wywołać gazy w brzuchu. Dotyczy to szczególnie roślin z rodziny krzyżowych (kapusta, rzepa itp.). Zasadniczo błonnik (otręby pszenne, owies, rośliny zbożowe) nie jest w pełni trawiony i stanowi „paliwo” dla bakterii^(15,16).

Niektóre produkty skrobiowe też mogą wywołać problem z gazami. Skrobia należy do węglowodanów złożonych, zwykle jest rozkładana na cukier podczas trawienia i wchłaniana w jelicie cienkim. Jednak istnieją pewne odporne na trawienie w jelicie cienkim postacie skrobi, które w stanie nienaruszonym docierają do okrężnicy, tak samo jak błonnik pokarmowy. Spożycie ich w dużej ilości może powodować nadmierne gazy. Te odporne skrobie znajdują się w nasionach i roślinach strączkowych, surowych ziemniakach, zielonych bananach, mące kukurydzianej, ale również w produktach skrobiowych gotowanych, a następnie schłodzonych (ziemniaki lub makaron gotowane na sałatkę, ryż do sushi itp.)⁽¹⁵⁾. Czasami zaleca się też ograniczenie spożycia pieczywa i unikanie gotowania produktów skrobiowych (ziemniaków, makaronu, ryżu itp.) zbyt „al dente”, gdyż może to prowadzić do nadmiernego wytwarzania gazów⁽¹⁵⁾.

Oprócz tych produktów żywnościowych, które bezpośrednio sprzyjają produkcji gazów w jelitach, lipidy (tłuszcze) mogą spowolnić pasaż jelitowy i uczestniczyć w gromadzeniu się gazów⁽¹⁵⁾.

Napoje gazowane, a także guma do żucia i napowietrzone potrawy, takie jak suflety i beza, sprzyjające spożyciu powietrza, zwiększają objętość gazu zawartego w przewodzie pokarmowym. Ten gaz znajduje się zwłaszcza w żołądku i jest rozpuszczany we krwi lub wydalany przez przełyk (odbijanie)⁽¹⁶⁾.

Jakich produktów należy unikać, kiedy mamy tendencję do występowania gazów po jedzeniu?

Trudno powiedzieć. Wszystkie produkty żywnościowe, które są podejrzewane o właściwości wywołujące uporczywe gazy, nie powodują ich u każdego. Osoby, które skarżą się na nadmierne gazy, mogą testować różne produkty po kolei, w różnych ilościach, w celu ustalenia, które produkty spożywcze powinny być spożywane z umiarem⁽¹⁶⁾. Niektórzy dietetycy sugerują swoim pacjentom wyeliminowanie składników FODMAP z diety, a następnie ich stopniowe ponowne wprowadzanie.
Na koniec warto wspomnieć, że wiele z tych pokarmów jest korzystnych dla zdrowia, co w szczególności dotyczy błonnika pokarmowego. Dlatego fakt, że miewamy gazy, nie oznacza, że musimy skreślić z diety te wszystkie owoce i warzywa!